Uchwała Sądu Najwyższego w sprawie z dnia 25 kwietnia 2024 r. sygn. III CZP 25/22

W dniu 25 kwietnia 2024 r. sygn. III CZP 25/22 Sąd Najwyższy wydał istotną uchwałę dotyczącą dotyczących sporów związanych z kredytami indeksowanymi do franka szwajcarskiego. Uzasadnienie do uchwały opublikowane zostało we wrześniu 2024 r. Istotne ustalenia powyższej uchwały są następujące:

1. Jeśli postanowienie umowy kredytu indeksowanego lub denominowanego dotyczące ustalania kursu waluty obcej zostanie uznane za niedozwolone, to nie może ono być zastąpione innym sposobem ustalania kursu, nawet jeśli wynikałoby to z przepisów prawa lub zwyczajów. Sąd nie ma prawa samodzielnie zastępować ich innymi mechanizmami przeliczania kursu waluty.

2. Jeśli nie można ustalić wiążącego kursu waluty obcej w umowie kredytu indeksowanego lub denominowanego, to cała umowa przestaje obowiązywać. Unieważnienie takich umów nie może być na korzyść banku.

3. W sytuacji upadku abuzywnej umowy frankowej powstają samodzielne roszczenia o zwrot nienależnego świadczenia na rzecz każdej ze stron (zgodnie z teorią dwóch kondykcji).

4. Bieg przedawnienia roszczenia banku o zwrot kwot wypłaconych z tytułu kredytu rozpoczyna się co do zasady od dnia następującego po dniu, w którym kredytobiorca zakwestionował względem banku związanie postanowieniami umowy, a nie od daty wypłaty środków. Nie jest zasadny pogląd, jakoby roszczenie o zwrot kapitału rozpoczynało swój bieg po złożeniu przez konsumenta oświadczenia o nieważności umowy kredytowej, czyli od tzw. „trwałej bezskuteczności”. W polskim prawie zgodnie z kodeksem cywilnym banki, jako przedsiębiorcy, mają tylko 3 lata na dochodzenie swoich roszczeń. Stanowisko Sądu Najwyższego jest w tej kwestii zgodne z orzecznictwem TSUE m.in. na podstawie wyroków w sprawach sygn. C-140/22, C-28/22 oraz C-348/23.

5. Strony abuzywnej umowy frankowej nie mogą dochodzić odsetek lub innego wynagrodzenia z tytułu korzystania z udzielonych środków pieniężnych w okresie od spełnienia nienależnego świadczenia do chwili popadnięcia w opóźnienie co do zwrotu tego świadczenia.

6. Banki nie mogą żądać dodatkowego wynagrodzenia za korzystanie z kapitału do czasu unieważnienia umowy, w tym za okres od zawarcia umowy kredytowej. Ochrona konsumentów w powyższym zakresie jest zgodna z unijną dyrektywą 93/13. Stanowisko Sądu Najwyższego jest w materii zgodne z opinią TSUE zawartą m.in. w wyroku C-520/21.

7. Wprowadzenie w 2011 roku tzw. ustawy antyspreadowej nie spowodowało sanowania (uzdrowienia, naprawy) wcześniejszych wadliwych umów kredytowych waloryzowanych do walut obcych.