Wyrok Sądu Najwyższego w sprawie Sygn. akt II CSKP 550/24

Wyrok Sądu Najwyższego w sprawie Sygn. akt II CSKP 550/24

1. W wyroku Sądu Najwyższego w sprawie Sygn. akt II CSKP 550/24 , Sąd Najwyższy stwierdził, iż wyrok TSUE z 19 czerwca 2025 r. nie jest i nie może być powodem do odstąpienia przez Sąd Najwyższy od teorii 2 kondykcji przy rozliczeniu nieważnej umowy kredytu.

2. W wyroku TSUE z 19 czerwca 2025 r. sygn. sprawy C-396/24 przyjęto zasadność stosowania teorii salda w sytuacji, gdy roszczenia o zwrot świadczenia spełnionego na podstawie nieważnej umowy kredytu dochodzi bank po uprzednim stwierdzeniu nieważności umowy kredytu.

3. W ocenie Sądu Najwyższego wynikającej z wyroku w sprawie Sygn. akt II CSKP 550/24 (sędziowie Joanna Misztal-Konecka, prezes Izby Cywilnej, Beata Janiszewska i Marcin Krajewski), SN jest związany swoją uchwałą z 25 kwietnia 2024 r. w sprawie sygn. akt III CZP 25/22. W powyższej uchwale Sądu Najwyższy stwierdził, że jeżeli w wykonaniu umowy kredytu, która nie wiąże z powodu niedozwolonego charakteru jej postanowień, bank wypłacił kredytobiorcy całość lub część kredytu, a kredytobiorca dokonywał spłat kredytu, powstają samodzielne roszczenia o zwrot nienależnego świadczenia na rzecz każdej ze stron (czyli stosuje się teorię dwóch kondykcji).

4. Powyższego stanowiska Sądu Najwyższego w żadnym stopniu nie zmienił wyrok TSUE z 19 czerwca 2025 r., gdyż uchwała SN z 25 kwietnia 2024 r. (sygn. akt III CZP 25/22) jest zasadą prawną.

5. W uzasadnieniu wyroku z 19 czerwca 2025 r. TSUE wskazał, iż w przypadku dochodzenia zwrotu nienależnego świadczenia przez bank, w razie uprzedniego stwierdzenia nieuczciwego charakteru umowy sąd powinien upewnić się, że wydawane przez niego orzeczenie zniechęci przedsiębiorcę do wprowadzania nieuczciwych warunków w umowach oferowanych konsumentom. A jeżeli umowa nie może obowiązywać po usunięciu z niej nieuczciwych warunków, sąd powinien podjąć niezbędne środki dla ochrony konsumenta przed szczególnie szkodliwymi konsekwencjami.

6. Powyższe zasady winny być uwzględniane również przy rozpatrywaniu roszczenia o zwrot świadczenia dochodzonego przez konsumentów. Przyjęcie teorii dwóch kondykcji jest rozwiązaniem właściwszym, gdyż wywiera pożądany skutek prewencyjny i lepiej zabezpiecza interesy konsumenta. Teoria ta ułatwia konsumentowi realizację jego własnego roszczenia i pozostawia mu do wyboru więcej opcji ochrony swoich praw. Konsument może bowiem dochodzić zwrotu całego spełnionego świadczenia albo podjąć decyzję o potrąceniu roszczenia o zwrot z roszczeniem banku, jeżeli uzna tę opcję za korzystniejszą dla siebie.

7. W konsekwencji zastosowanie teorii dwóch kondycji nie stoi w sprzeczności z art. 7 ust. 1 dyrektywy konsumenckiej (93/13) przy uwzględnieniu jego interpretacji przyjętej w wyroku TSUE z 19 czerwca 2025 r.

8. SN w wyroku Sygn. akt II CSKP 550/24 prawidłowo uznał, że bank nie powinien pozywać konsumenta o zwrot kredytu, który ma pokrycie w zapłaconych ratach. Tego typu pozwy banków, stosowane zamiast potrącenia, mają na celu mnożenie postępowań, kosztów i ryzyk procesowych. Jest to taktyka obliczona na zniechęcenie konsumenta do dochodzenia praw (SLAP). Zjawiskom tego typu prawo UE ma przeciwdziałać. Dlatego też konsument ma prawo do odsetek od wszystkich zapłaconych rat za okres trwania sporu, w którym bank twierdzi, że umowa jest ważna.