Istotna Uchwała Sądu Najwyższego z 26 kwietnia 2023 r. ( sygn. akt III PZP 6/22)

Uchwałą z 26 kwietnia 2023 r. ( sygn. akt III PZP 6/22) Sąd Najwyższy (SN) przywrócił 3-osobowy skład sędziowski przy rozpatrywaniu spraw cywilnych przez sąd II instancji.

Zgodnie z powołaną Uchwałą SN, cyt.:

„Rozpoznanie sprawy cywilnej przez sąd drugiej instancji w składzie jednego sędziego ukształtowanym na podstawie art. 15zzs1 ust. 1 pkt 4 ustawy z dnia 2 marca 2020 r. o szczegółowych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych (jednolity tekst: Dz.U. z 2021 r., poz. 2095 ze zm.) ogranicza prawo do sprawiedliwego rozpatrzenia sprawy (art. 45 ust. 1 Konstytucji RP), ponieważ nie jest konieczne dla ochrony zdrowia publicznego (art. 2 i art. 31 ust. 3 Konstytucji RP) i prowadzi do nieważności postępowania (art. 379 pkt 4 k.p.c.) oraz postanowił nadać uchwale moc zasady prawnej i ustalił, że przyjęta w uchwale wykładnia prawa obowiązuje od dnia jej podjęcia”.

Jest to zasada prawna, a przyjęta w uchwale wykładnia prawa obowiązuje od dnia jej podjęcia.

Przed podjęciem uchwały przez SN obowiązywały przepisy, które umożliwiały rozpoznanie sprawy cywilnej przez sąd drugiej instancji w składzie jednego sędziego. Przepisy te, jako tymczasowe i nadzwyczajne, zostały wprowadzone w marcu 2020 r. w związku z przeciwdziałaniem i zwalczaniem pandemii COVID-19. SN podkreślił w uchwale, że regulacja przewidująca możliwość rozpoznawania sprawy cywilnej przez sąd drugiej instancji w składzie jednego sędziego ogranicza prawo do sprawiedliwego rozpatrzenia sprawy i nie jest już konieczna do ochrony zdrowia.

Uchwała SN wpłynie na sprawy frankowe rozpoznawane w sądach, gdyż przywraca trzech sędziów w apelacji, a dzięki temu prawdopodobnie skończy się uznawanie zarzutów zatrzymania. Częstym zarzutem podnoszonym przez banki w procesie, głównie na etapie, gdy sąd rozważa unieważnienie umowy kredytowej i zasądzenie roszczeń o zapłatę wobec banku, jest podniesienie przez bank zarzutu zatrzymania. Zasada prawna uchwalona przez SN pozytywnie wpłynie na wyeliminowanie zarzutu zatrzymania podnoszonego przez banki w sprawach frankowych. W dotychczas prowadzonych sprawach sądowych ok. 15% sędziów orzekających uznawało prawo banków do zatrzymania w sprawach frankowych. Przywrócenie 3-osobowych składów sędziowskich w II instancji z dużym prawdopodobieństwem pozwoli na skuteczne wyeliminowanie zarzutu zatrzymania z uwagi na przewagę w składzie sędziów, którzy nie uznają podnoszonego przez bank zarzutu zatrzymania za zasadny.

W wyrokach, w których sądy uznawały podnoszony przez bank zarzut zatrzymania za zasadny, prowadziło to do niekorzystnych konsekwencji dla frankowicza. W ocenie wielu ekspertów zarzut zatrzymania podnoszony przez banki w sprawach frankowych nie może być uznany za skuteczny i prawnie uzasadniony, a jego potencjalne uznanie rażąco narusza przepisy wynikające ze standardów europejskiej ochrony konsumenckiej.